ترکیبات شیمیایی برگرفته از عنصر بور (Boron) نقش مهمی در صنایع مختلف ایفا می کنند. در این میان، اسید بوریک (Boric Acid) و بوراکس (Borax) دو ماده ی پرکاربرد و در عین حال بسیار متفاوت هستند که گاهی به اشتباه به جای یکدیگر به کار می روند. اما تفاوت این دو در چیست؟ و چگونه باید از آن ها استفاده کرد؟
در این مقاله به بررسی همه جانبه ی این دو ماده می پردازیم تا انتخاب و مصرف هوشمندانه تری داشته باشید.
شناخت اولیه: اسید بوریک چیست و بوراکس کدام است؟
اسید بوریک (Boric Acid)
اسید بوریک با نام علمی تری هیدروکسی بور (H₃BO₃)، یک اسید ضعیف و طبیعی است که به طور گسترده در صنایع پزشکی، آرایشی و ضدعفونی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده به صورت پودر سفید و کریستالی عرضه شده و خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ دارد.
فرمول شیمیایی اسید بوریک H₃BO₃ است.
بوراکس (Borax) 🧂
بوراکس که نام علمی آن سدیم تترا بورات دکاهیدرات (Na₂B₄O₇·10H₂O) است، یک نمک معدنی قلیایی است که بیشتر در صنایع سنگین، شوینده ها و شیشه سازی کاربرد دارد. این ماده نیز به شکل پودر سفید دیده می شود، اما دانه بندی درشت تری نسبت به اسید بوریک دارد.
تفاوت های شیمیایی و فیزیکی اسید بوریک و بوراکس
در جدول زیر می توانید مقایسه ای دقیق بین این دو ماده داشته باشید:
| ویژگی ها 🧾 | اسید بوریک | بوراکس |
| نام علمی 🔬 | بوریک اسید (Boric Acid) | سدیم تترا بورات (Sodium Tetraborate) |
| فرمول شیمیایی 🧪 | H₃BO₃ | Na₂B₄O₇·10H₂O |
| نوع ترکیب 🔄 | اسید ضعیف | نمک قلیایی |
| ظاهر فیزیکی 👁️🗨️ | پودر سفید، نرم و کریستالی | پودر سفید با ذرات درشت تر |
| Ph محصول آبی⚖️ | حدود ۵ (اسیدی ملایم) | حدود ۹ (قلیایی ملایم) |
| محلول در آب 💧 | محلول شفاف و ضدباکتری | محلول قلیایی با خاصیت شویندگی |
کاربردهای اسید بوریک و بوراکس
کاربردهای رایج اسید بوریک ✅
- درمان عفونت های چشمی و پوستی: از اسید بوریک در ساخت قطره های چشمی، پودرهای ضدقارچ برای پا، و محلول های شستشوی پوستی استفاده می شود که معمولاً با تجویز پزشک مصرف می شوند.
- کنترل آفات خانگی مانند سوسک ها و مورچه ها: به صورت پودر یا طعمه های حاوی اسید بوریک ساخته می شود که در گوشه ها یا مسیرهای رفت وآمد حشرات قرار می گیرد.
- نگهدارنده ی pH در محصولات آرایشی: در فرمولاسیون کرم های مرطوب کننده، شامپوها، ژل های شستشو و لوسیون های پوستی به کار می رود تا پایداری فرمول را حفظ کرده و از تحریک پوست جلوگیری کند.
- افزودنی در صنایع شیشه و سرامیک: در تولید شیشه های مقاوم به حرارت (مانند پیرکس)، لعاب های سرامیکی و فایبرگلاس استفاده می شود تا خواص مکانیکی و حرارتی مواد بهبود یابد.
کاربردهای رایج بوراکس ✅
- نرم کننده ی آب در شوینده ها و پودرهای لباسشویی
- افزودنی در صنعت لعاب کاری، چسب سازی و لحیم کاری فلزات
- ماده ضدقارچ و ضدعفونی کننده در صنایع کشاورزی و دامداری
- جزء فعال در ساخت اسلایم (استفاده آموزشی و سرگرمی)
📝 جمع بندی
اگرچه اسید بوریک و بوراکس از نظر شیمیایی به هم مرتبط هستند، اما کاربردها و ویژگی های آن ها کاملاً متفاوت اند. شناخت این تفاوت ها نه تنها به استفاده ی صحیح کمک می کند، بلکه مانع از بروز خطرات ناخواسته نیز می شود.
